Ảnh: Thúy Hằng

Sau 10 năm thực hiện Luật hoạt động giám sát của Quốc hội đã phát huy hiệu quả rất tích cực. Tuy nhiên, vẫn còn những hạn chế và một số quy định còn chung chung, khó thực hiện.

Về vấn đề Quốc hội thành lập Ủy ban lâm thời để điều tra về một vấn đề nhất định, do còn quy định chung, chưa có hướng dẫn cụ thể, nên đến nay vẫn chưa được thực hiện. Dự thảo luật lần này vẫn quy định ở Điều 19, nhưng chưa có gì mới hơn so với luật hiện hành năm 2003. Đề nghị nên quy định cụ thể hơn chế định này, cụ thể là có thể bổ sung vào các phần về giám sát của Hội đồng Dân tộc , Ủy ban của Quốc hội, thủ tục, trình tự mà Hội đồng, Ủy ban này kiến nghị những vấn đề để Quốc hội thành lập Ủy ban lâm thời hoặc quy định thủ tục như thế nào để có được ít nhất 1/3 đại biểu đề nghị Quốc hội thành lập Ủy ban lâm thời để điều tra về những vấn đề nhất định. Đây là những vấn đề cần được xem xét, bổ sung.

Về vấn đề bỏ phiếu tín nhiệm, mới có hướng dẫn nên đến năm 2013 - 2014 Quốc hội mới tiến hành việc lấy phiếu tín nhiệm và việc lấy phiếu tín nhiệm theo Nghị quyết 85 của Quốc hội đã quyết định thì chỉ lấy một lần vào cuối năm thứ ba của nhiệm kỳ. Trong Luật không đề cập đến vấn đề này, chúng ta vẫn thực hiện theo quy định hiện hành. Tuy nhiên, về bỏ phiếu tín nhiệm tại Điều 21 của dự thảo, ngoài trường hợp dựa trên căn cứ từ kết quả lấy phiếu tín nhiệm còn 3 trường hợp khác, đó là Ủy ban thường vụ Quốc hội đề nghị, kiến nghị của Hội đồng dân tộc các Ủy ban của Quốc hội hoặc kiến nghị của ít nhất 20% đại biểu Quốc hội. Với 3 trường hợp này cần có những quy định cụ thể để thực hiện, nhất là đối với trường hợp cần có ít nhất 20% đại biểu Quốc hội kiến nghị bỏ phiếu tín nhiệm. Những vấn đề này đề nghị được quy định cụ thể trong sửa đổi lần này, đây là hình thức công cụ giám sát rất có hiệu quả, có thể rất ít khi dùng tới nhưng cần có quy định đầy đủ, rõ ràng quy trình thủ tục để khi cần thì áp dụng được ngay. Đây cũng là một loại chế tài đủ mạnh để sau khi các hình thức giám sát đã thực hiện, đã sử dụng nhưng không có kết quả.

Việc Quốc hội thành lập Đoàn giám sát để thực hiện giám sát chuyên đề ở Điều 18. Trong dự thảo lần này, Mục 1, Chương III về giám sát tối cao của Quốc hội có thiết kế Điều 18 về việc Quốc hội thành lập Đoàn giám sát để thực hiện giám sát chuyên đề. Nếu quy định như tại điều này thì những nội dung chuyên đề đó là gì, khi nào, trong trường hợp nào phải thành lập Đoàn giám sát, Quốc hội sẽ phải quyết định thành lập Đoàn giám sát như thế nào? Những ai tham gia? Hoạt động thế nào? Một Ủy ban nào đó được giao chủ trì, Ủy ban thường vụ Quốc hội cũng sẽ phải chủ trì để tổ chức chỉ đạo thực hiện việc này. Vì vậy, với hình thức giám sát chuyên đề. Đề nghị chỉ thực hiện theo hình thức Đoàn giám sát của Ủy ban thường vụ Quốc hội, sau đó Ủy ban thường vụ Quốc hội báo cáo để Quốc hội thực hiện giám sát trực tiếp tại kỳ họp như lâu nay đang làm. Vì vậy, đề nghị không cần phải thiết kế Điều 18 như dự thảo. Đồng thời, nếu thấy trong trường hợp có vấn đề đặc biệt cần thiết đi sâu thì đề nghị cho thực hiện theo hình thức Quốc hội thành lập Ủy ban lâm thời để điều tra về một vấn đề nhất định, quy định ở Điều 19.

Về tổng hợp và xử lý kiến nghị các Đoàn giám sát của các cơ quan của Quốc hội. Qua theo dõi thực tế và rà soát trong dự thảo thấy còn một điểm chưa được quy định là, sau hoạt động giám sát thì các cơ quan của Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội trong kiến nghị của mình thì có phần kiến nghị chung cho Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội, những vấn đề này chưa được xử lý. Vì vậy, luật cần phải bổ sung những quy định này, phải có tổng hợp các kiến nghị của các Đoàn giám sát này. Việc xử lý những kiến nghị này như thế nào? Có thể bổ sung vào các Điều 22 hoặc 37.

Về bảo đảm hoạt động giám sát ở Chương IV, dự thảo thiết kế 3 điều, nhưng nội dung ở 2 điều, Điều 91 và Điều 92 là những vấn đề thuộc nhiệm vụ, trách nhiệm của các chủ thể giám sát, cơ quan chịu sự giám sát. Vì vậy, nên thiết kế các nội dung này ở các phần khác phù hợp và trong chương này nên tập trung quy định các nội dung công việc liên quan đến nhiệm vụ của cơ quan tham mưu, giúp việc phục vụ với các vấn đề chủ yếu như công tác nghiên cứu, khảo sát, tổng hợp tình hình, tham mưu, lựa chọn các nội dung để giám sát hoặc khảo sát, điều tra, nghiên cứu tìm hiểu thực tế để cung cấp những tư liệu cho Đoàn giám sát và tham mưu, kết luận cũng như theo dõi, đánh giá tình hình xử lý kết quả giám sát, như thế thì phù hợp hơn với nội dung của chương./.